Phân loại lao động theo điều kiện lao động | 4 điểm cần lưu ý

An toàn lao động tại doanh nghiệp có tầm quan trọng vô cùng lớn bởi nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe, an toàn và sự sống còn của người lao động. Để hướng dẫn doanh nghiệp có phương thức quản lý và xây dựng an toàn lao động hiệu quả. Nhà nước đã ban hành Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH. Theo đó, hướng dẫn phân loại lao động theo điều kiện lao động. Dưới đây là những nội dung doanh nghiệp cần lưu ý khi tiến hành hoạt động phân loại.

1. Phân loại lao động theo điều kiện lao động

1.1 Hoạt động phân loại lao động

Phân loại lao động theo điều kiện lao động là quá trình xác định và nhóm các công việc hoặc ngành nghề dựa trên các yếu tố và điều kiện lao động mà công nhân hoặc lao động viên phải đáp ứng. Việc phân loại lao động theo điều kiện lao động giúp tạo ra một hệ thống chuẩn hóa và đồng bộ trong việc đánh giá và quản lý lao động.

Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH hướng dẫn phân loại lao động theo điều kiện lao động

Từ ngày 01 tháng 04 năm 2025, Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH về hướng dẫn cụ thể việc phân loại lao động theo điều kiện làm việc chính thức có hiệu lực, thay thế hoàn toàn cho Thông tư 29/2021/TT-BLĐTBXH trước đó. Một số điểm thay đổi quan trọng được cập nhật trong Thông tư mới bao gồm:

• Bổ sung phương pháp đánh giá điều kiện lao động, cho phép sử dụng cả số liệu thống kê, kinh nghiệm và phương pháp kết hợp trong trường hợp không đủ điều kiện đo đạc trực tiếp;

• Người sử dụng lao động phải kiểm soát các yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại theo quy định tại Chương II Nghị định số 39/2016/NĐ-CP ngày 15 tháng 5 năm 2016 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật An toàn, vệ sinh lao động; căn cứ vào kết quả quan trắc môi trường lao động và kết quả phòng chống các yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại để đánh giá việc cải thiện điều kiện lao động của các nghề, công việc đang áp dụng; nếu cần xác định loại điều kiện lao động thì thực hiện theo phương pháp quy định tại Điều 4 Thông tư số 03/2025/TT-BLĐTBXH;

• Trường hợp phát sinh nghề, công việc mới có yếu tố nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì bộ quản lý ngành, lĩnh vực, người sử dụng lao động thực hiện đánh giá, xếp loại điều kiện lao động theo quy định tại Thông tư số 03/2025/TTBLĐTBXH để xác định loại điều kiện lao động của nghề, công việc đó.

Với những điều chỉnh này, Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH hướng đến mục tiêu nâng cao tính linh hoạt, chủ động và thực tiễn trong công tác phân loại, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc cải thiện môi trường làm việc.

1.2 Khi nào phải phân loại lao động theo điều kiện lao động?

Điều 05 Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH quy định người sử dụng lao động phải thực hiện đánh giá, phân loại điều kiện lao động khi:

• Có sự thay đổi về công nghệ, quy trình tổ chức sản xuất dẫn đến thay đổi điều kiện lao động
• Phát sinh nghề, công việc mới có yếu tố năng nhọc, độc hại, nguy hiểm

1.3 Tại sao cần thực hiện phân loại lao động?

Phân loại lao động theo điều kiện lao động thuộc trách nhiệm của người sử dụng lao động để thực hiện các chế độ bảo hộ lao động và chăm sóc sức khoẻ đối với người lao động.

Bên cạnh đó, phân loại lao động còn nhằm mục đích xây dựng, sửa đổi, bổ sung hoặc đưa ra khỏi Danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm theo Thông tư 11/2020/TT-BLĐTBXH

✍  Xem thêm: Đào tạo an toàn lao động | Cấp thẻ an toàn theo Nghị định 44/2016/NĐ-CP

2. Quy định tiêu chuẩn phân loại lao động

Theo quy định tại Điều 3 Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH có các loại điều kiện lao động:

• Nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm là nghề, công việc có điều kiện lao động được xếp loại V, VI.
• Nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm là nghề, công việc có điều kiện lao động được xếp loại IV.
• Nghề, công việc không nặng nhọc, không độc hại, không nguy hiểm là nghề, công việc có điều kiện lao động được xếp loại I, II, III.

Công việc có điều kiện lao động được xếp loại V, VI

✍  Xem thêm: Chứng nhận ISO 45001 | Duy trì hệ thống quản lý an toàn sức khoẻ nghề nghiệp 

3. Hướng dẫn phân loại lao động theo điều kiện lao động

Việc phân loại lao động theo điều kiện lao động phải dựa trên kết quả đánh giá xác định điều kiện lao động theo phương pháp quy định tại Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH. Căn cứ Điều 4 Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH, việc thực hiện đánh giá, xác định điều kiện lao động theo quy trình như sau:

• Xác định tên nghề, công việc cần đánh giá xác định điều kiện lao động.
• Đánh giá điều kiện lao động theo quy định trong thông tư.

► Bước 1: Xác định các yếu tố có tác động sinh học đến người lao động trong hệ thống chỉ tiêu về điều kiện lao động quy định tại Phụ lục I theo Thông tư 03/2025/TT-BLĐTBXH.

► Bước 2: Lựa chọn ít nhất sáu yếu tố đặc trưng (có thể nhiều hơn 06 yếu tố) tương ứng với mỗi nghề, công việc. Các yếu tố này phải bảo đảm phản ánh đủ cả 03 nhóm vệ sinh môi trường lao động, tâm sinh lý lao động và Ecgônômi – tổ chức lao động trong hệ thống chỉ tiêu về điều kiện lao động quy định tại Phụ lục I.

► Bước 3: Chọn một chỉ tiêu đối với mỗi yếu tố đặc trưng mà đơn vị đánh giá đã chọn tại Bước 2 để tiến hành đánh giá và cho điểm.

► Bước 4: Dựa vào việc phân tích đánh giá kết quả đo kiểm tra để tiến hành tính điểm trung bình các yếu tố.

Công thức tính điểm trung bình các yếu tố:  X= (X1+X2+...+Xn) ÷ n

Trong đó:

• X: Điểu trung bình cộng của các yếu tố
• N: Số lượng yếu tố đã tiến hành đánh giá tại Bước 3 (n=>6)
• X1,X2,… Xn: Điểm của yếu tố thứ nhất, thứ hai,… thứ n.

► Bước 5: Tổng hợp kết quả và xác định điều kiện lao động theo thông tư 03/2025-BLĐTBXH. Xác định điều kiện lao động theo điểm trung bình các yếu tố (X) như sau:

+ X ≤ 1,01: Điều kiện lao động loại I;

+ 1,01 < X ≤ 2,22: Điều kiện lao động loại II;

+ 2,22 < X ≤ 3,37: Điều kiện lao động loại III;

+ 3,37 < X ≤ 4,56: Điều kiện lao động loại IV;

+ 4,56 < X ≤ 5,32: Điều kiện lao động loại V;

+ X > 5,32: Điều kiện lao động loại VI.

Phân loại điều kiện lao động phải thực hiện tối thiểu 01 lần/ 05 năm

✍  Xem thêm: Đào tạo thực hành 5S tại doanh nghiệp | Nâng cao hiệu suất doanh nghiệp

Kết luận

Phân loại môi trường lao động là bước quan trọng giúp doanh nghiệp đánh giá rủi ro và áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho người lao động. Việc hiểu rõ các loại môi trường làm việc không chỉ đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật mà còn góp phần nâng cao hiệu suất lao động và xây dựng môi trường làm việc an toàn, lành mạnh. Doanh nghiệp cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá và cải thiện điều kiện làm việc để giảm thiểu nguy cơ và đảm bảo quyền lợi cho nhân viên.