Quy định về quan trắc môi trường lao động mới nhất 2025

Trong bối cảnh pháp lý ngày càng chặt chẽ về an toàn, vệ sinh lao động, hoạt động quan trắc môi trường tại nơi làm việc không còn là lựa chọn mà đã trở thành nghĩa vụ bắt buộc. Từ khâu đánh giá yếu tố nguy cơ đến kiểm soát điều kiện làm việc, quan trắc không chỉ đảm bảo sức khỏe người lao động mà còn giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro vận hành và trách nhiệm pháp lý. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các quy định về quan trắc môi trường lao động quan trọng nhất, các nguyên tắc, căn cứ pháp lý và cách lập kế hoạch quan trắc theo đúng chuẩn Nghị định 44/2016/NĐ-CP.

1. Quan trắc môi trường lao động là gì?

1.1 Định nghĩa

Quan trắc môi trường lao động là quá trình đánh giá định kỳ và có hệ thống các yếu tố vật lý, hóa học, sinh học, vi khí hậu và tâm – sinh lý tại nơi làm việc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn của người lao động. Đây là một phần quan trọng trong hệ thống quản lý an toàn – vệ sinh lao động, nhằm đảm bảo các yếu tố nguy cơ được nhận diện, kiểm soát và giảm thiểu kịp thời.

Quan trắc môi trường lao động là hoạt động bắt buộc

1.2 Đối tượng và phạm vi hoạt động

Quan trắc áp dụng cho tất cả các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có sử dụng lao động, đặc biệt các ngành:

• Sản xuất hóa chất, luyện kim, cơ khí, điện tử
• Dệt may, giày da, thực phẩm, xây dựng
• Y tế, phòng thí nghiệm, xử lý môi trường, khai thác khoáng sản

1.3 Mục đích của quan trắc môi trường lao động:

• Xác định mức độ tiếp xúc của người lao động với các tác nhân có hại
• Phân loại mức độ nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm của công việc
• Cung cấp căn cứ dữ liệu cho việc đánh giá rủi ro, xây dựng biện pháp phòng ngừa, cải thiện điều kiện lao động
• Phục vụ hồ sơ bệnh nghề nghiệp, khám sức khỏe định kỳ, và lập kế hoạch sức khỏe nghề nghiệp

Đây là hoạt động bắt buộc đối với tất cả các cơ sở có sử dụng lao động thường xuyên, đặc biệt là trong môi trường có yếu tố nguy hiểm, độc hại.

✍  Xem thêm: Dịch vụ quan trắc môi trường lao động | Uy tín - Minh bạch

2. Quy định pháp lý về hoạt động quan trắc môi trường lao động

Theo Điều 18 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, doanh nghiệp có trách nhiệm:

• Tổ chức đánh giá, kiểm soát các yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại tại nơi làm việc;
• Quan trắc môi trường lao động định kỳ tối thiểu 1 lần/năm với các yếu tố có hại có giới hạn tiếp xúc cho phép;
• Kiểm tra, đánh giá yếu tố nguy hiểm tối thiểu 1 lần/năm;
• Thông báo kết quả quan trắc và đánh giá công khai cho người lao động;
• Cung cấp thông tin khi tổ chức công đoàn hoặc cơ quan có thẩm quyền yêu cầu;
• Triển khai biện pháp khắc phục, phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe người lao động nếu phát hiện yếu tố vượt ngưỡng.

Ngoài ra, hiện nay các văn bản quy định về quan trắc môi trường lao động bao gồm:

• Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015;
• Nghị định 44/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 hướng dẫn Luật ATVSLĐ về kiểm định kỹ thuật an toàn, huấn luyện và quan trắc môi trường lao động;
• Thông tư 19/2016/TT-BYT của Bộ Y tế về hướng dẫn quản lý vệ sinh lao động, sức khỏe người lao động.

Doanh nghiệp có thể bị xử phạt 20 đến 40 triệu đồng đối với vi phạm về quan trắc môi trường lao động

Doanh nghiệp cần nắm vững và thực hiện đúng các nghĩa vụ này để đảm bảo an toàn, tránh bị xử phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, với hành vi không thực hiện quan trắc môi trường lao động hoặc không báo cáo kết quả theo quy định. Đồng thời, điều này góp phần bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người lao động tại nơi làm việc.

✍  Xem thêm: Hướng dẫn hồ sơ vệ sinh môi trường lao động | Hỗ trợ từ A-Z

3. 06 nguyên tắc quan trắc môi trường lao động

Theo Điều 35 Nghị định 44/2016/NĐ-CP, quan trắc môi trường lao động phải tuân thủ 06  nguyên tắc sau:

• Quan trắc đầy đủ các yếu tố có hại đã được liệt kê trong Hồ sơ vệ sinh lao động do cơ sở lao động lập. Đối với công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, phải thực hiện thêm đánh giá gánh nặng lao động và các chỉ tiêu tâm – sinh lý lao động (Ergonomy).
• Thực hiện theo kế hoạch đã được thỏa thuận giữa cơ sở lao động và tổ chức đủ điều kiện thực hiện quan trắc.
• Quan trắc phải bảo đảm: Tiến hành trong thời gian cơ sở lao động đang hoạt động sản xuất, kinh doanh bình thường; Lấy mẫu theo phương pháp lấy mẫu cá nhân, tại vị trí có nguy cơ ảnh hưởng đến người lao động; Nếu dùng phương pháp phát hiện nhanh và có nghi ngờ kết quả, phải lấy lại mẫu và phân tích tại phòng xét nghiệm đạt chuẩn.
• Cập nhật yếu tố mới cần quan trắc trong các trường hợp: Có thay đổi quy trình công nghệ, sản xuất hoặc cải tạo cơ sở; Do đề xuất của tổ chức quan trắc trong quá trình thực hiện; Theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
• Tổ chức quan trắc được thanh toán đầy đủ chi phí thực hiện, đánh giá tiếp xúc nghề nghiệp, lập báo cáo và phí quản lý từ người sử dụng lao động.
• Nếu phát hiện yếu tố có hại mới chưa có giới hạn tiếp xúc cho phép, tổ chức quan trắc phải báo cáo Bộ Y tế hoặc Sở Y tế để xử lý theo quy định.

Quan trắc đầy đủ các yếu tố có hại được liệt kê trong hồ sơ vệ sinh lao động

✍  Xem thêm: ĐTM là gì | Quy định về tác động đánh giá môi trường

4. Căn cứ xây dựng kế hoạch quan trắc môi trường

Theo Điều 36 Nghị định 44/2016/NĐ-CP, kế hoạch quan trắc môi trường lao động được xây dựng dựa trên các căn cứ cụ thể như sau:

• Hồ sơ vệ sinh lao động: Gồm quy trình sản xuất, số lượng người lao động, các yếu tố có hại đã xác định. Đây là căn cứ chính để xác định số lượng yếu tố cần quan trắc, số mẫu cần lấy và vị trí lấy mẫu tương ứng.
• Số lượng người lao động làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm: Các công việc đặc thù phải được đưa vào kế hoạch quan trắc phù hợp với mức độ rủi ro tiếp xúc.
• Yếu tố mới chưa có trong hồ sơ: Bao gồm vi sinh vật, dị nguyên, yếu tố gây dị ứng, ung thư và các yếu tố có hại tiềm ẩn khác mà trước đó chưa được xác định nhưng có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động.

✍  Xem thêm: Đo kiểm môi trường chỉ tiêu Amiăng| 05 lưu ý quan trọng

5. Tần suất và các trường hợp bắt buộc quan trắc môi trường lao động

Theo quy định về quan trắc môi trường lao động tại Điều 18 Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015 và Điều 35 Nghị định 44/2016/NĐ-CP quy định như sau:

5.1 Tần suất quan trắc định kỳ:

• Quan trắc môi trường lao động phải được thực hiện tối thiểu 1 lần mỗi năm đối với các yếu tố có hại có giới hạn tiếp xúc cho phép.
• Kiểm tra, đánh giá các yếu tố nguy hiểm cũng phải thực hiện ít nhất 1 lần mỗi năm để đảm bảo an toàn vận hành.

Doanh nghiệp cần tuân thủ quy định về quan trắc môi trường lao động

5.2 Trường hợp cần quan trắc bổ sung:

Quan trắc ngoài định kỳ cần được thực hiện trong các tình huống sau:

• Khi có thay đổi quy trình công nghệ, sản xuất có thể làm phát sinh yếu tố nguy hại mới;
• Khi cải tạo, mở rộng nhà xưởng hoặc chuyển đổi mặt bằng sản xuất;
• Khi cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền yêu cầu;
• Khi tổ chức quan trắc đề xuất bổ sung do phát hiện yếu tố bất thường;
• Khi phát hiện các yếu tố chưa từng được quan trắc trước đó như: vi sinh vật, khí độc, tác nhân gây dị ứng, ung thư.

Quan trắc môi trường lao động không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là trách nhiệm bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp sử dụng lao động. Việc nắm rõ các quy định pháp lý, nguyên tắc thực hiện và cách xây dựng kế hoạch quan trắc không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro xử phạt mà còn nâng cao hiệu quả sản xuất, bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người lao động. Chủ động triển khai, lựa chọn đơn vị đủ điều kiện và thực hiện quan trắc định kỳ là bước đi quan trọng để xây dựng môi trường làm việc an toàn, bền vững và hợp pháp.

Mọi yêu cầu về dịch vụ quan trắc môi trường lao động, Quý khách hàng vui lòng liên hệ chúng tôi qua Hotline 1800.6083 email vnce@vnce.vn để được hỗ trợ dịch vụ nhanh và tốt nhất!