Chứng nhận BAP là gì? Tiêu chuẩn thực hành nuôi thuỷ sản

Ngày nay, người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm. Trong ngành thủy sản, chứng nhận BAP đã trở thành một biểu tượng toàn cầu cho sự phát triển bền vững. Chứng nhận này không chỉ là “tấm vé thông hành” vào những thị trường khó tính, mà còn là minh chứng rõ ràng cho những giá trị cốt lõi mà doanh nghiệp theo đuổi.  Vậy chứng nhận BAP là gì? Tại sao lại quan trọng đến thế? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ từ nội dung đến cách triển khai.

*Đây là bài viết cung cấp thông tin, Vinacontrol CE không hỗ trợ dịch vụ này!

1. Chứng nhận BAP là gì?

Chứng nhận BAP (Best Aquaculture Practices) là một chương trình chứng nhận quốc tế được phát triển bởi Liên minh Nuôi trồng Thủy sản Toàn cầu (Global Aquaculture Alliance – GAA). Tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo rằng toàn bộ chuỗi cung ứng thủy sản – từ trại giống, trang trại nuôi, nhà máy thức ăn, đến cơ sở chế biến – đều tuân thủ các nguyên tắc an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, phúc lợi động vật và trách nhiệm xã hội.

Chứng nhận BAP được áp dụng tại rất nhiều quốc gia

Tính đến cuối năm 2024, Chứng nhận BAP đã được triển khai tại 45 quốc gia trên toàn thế giới. Tổng cộng có 4.168 cơ sở đạt chứng nhận, bao gồm: 3.132 trang trại nuôi trồng thủy sản, 540 nhà máy chế biến, 346 trại giống, 150 nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản. Những con số này thể hiện sự phát triển mạnh mẽ và phạm vi áp dụng ngày càng rộng lớn của chương trình BAP, khẳng định vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy ngành thủy sản toàn cầu phát triển theo hướng bền vững và có trách nhiệm.

✍ Xem thêm:  Cấp giấy chứng nhận VietGAP thuỷ sản | Giá ưu đãi 

2. Đối tượng áp dụng chứng nhận BAP

Chứng nhận BAP được xây dựng với định hướng toàn diện, nhằm bao phủ trọn vẹn chuỗi cung ứng trong ngành thủy sản, từ trại giống, vùng nuôi đến nhà máy chế biến. Mỗi phân khúc trong chuỗi giá trị đều được áp dụng một bộ tiêu chuẩn riêng biệt, được thiết kế phù hợp với chức năng sản xuất và mức độ tác động đến an toàn thực phẩm, môi trường và phúc lợi xã hội.

Dưới đây là bốn nhóm đối tượng chính áp dụng tiêu chuẩn BAP:

• Trại giống thủy sản: Sản xuất con giống như tôm, cá, nhuyễn thể trước khi đưa vào nuôi thương phẩm. Tiêu chuẩn BAP yêu cầu đảm bảo an toàn sinh học, kiểm soát dịch bệnh, điều kiện môi trường và truy xuất nguồn gốc.
• Trang trại nuôi trồng thủy sản: Bao gồm cơ sở nuôi tôm sú, tôm thẻ, cá tra, cá rô phi, cá hồi… Tiêu chuẩn tập trung vào quản lý môi trường ao nuôi, mật độ thả, sử dụng thuốc – hóa chất, an toàn thực phẩm và phúc lợi động vật.
• Nhà máy chế biến thủy sản: Thực hiện các khâu thu mua, sơ chế, cấp đông, đóng gói và bảo quản sản phẩm. Tiêu chuẩn yêu cầu tuân thủ HACCP, an toàn thực phẩm, vệ sinh nhà xưởng, điều kiện lao động và truy xuất nguồn gốc sản phẩm đầu ra.
• Nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản: Sản xuất thức ăn công nghiệp cho cá, tôm, nhuyễn thể. Cần tuân thủ các yêu cầu về nguồn nguyên liệu hợp pháp, không chứa chất cấm, truy xuất nguyên liệu đầu vào và kiểm soát vi sinh trong thành phẩm.

Nhà máy chế biển thuỷ sản cần tuân thủ tiêu chuẩn HACCP

Mỗi loại hình cơ sở là một mắt xích quan trọng trong chuỗi sản xuất thủy sản, và việc áp dụng chứng nhận BAP sẽ giúp toàn bộ chuỗi cung ứng đạt được sự minh bạch, nhất quán và bền vững theo chuẩn quốc tế.

✍ Xem thêm: Kiểm tra chất lượng chế phẩm xử lý môi trường thuỷ sản | Quy trình áp dụng như nào?

3. 04 trụ cột của chứng nhận BAP

Chứng nhận BAP được xây dựng dựa trên 4 trụ cột cốt lõi, đại diện cho 4 cam kết lớn nhất trong sản xuất thủy sản có trách nhiệm:

4 trụ cột của chứng nhận BAP

An toàn thực phẩm (Food Safety)

• Đảm bảo sản phẩm không nhiễm vi sinh vật gây hại, dư lượng kháng sinh hoặc hóa chất cấm.
• Kiểm soát toàn bộ quy trình từ nuôi, chế biến đến bảo quản để ngăn ngừa ô nhiễm.
• Tuân thủ quy trình HACCP, vệ sinh nhà xưởng và truy xuất nguồn gốc.

Bảo vệ môi trường (Environmental Responsibility)

• Quản lý nước, chất thải và sử dụng đất đai một cách hợp lý.
• Không phá rừng ngập mặn, không gây ô nhiễm nguồn nước.
• Áp dụng công nghệ, biện pháp sản xuất sạch và tái tạo hệ sinh thái địa phương.

Trách nhiệm xã hội (Social Responsibility)

• Không sử dụng lao động trẻ em hoặc cưỡng bức lao động.
• Đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, công bằng và có phúc lợi cho người lao động.
• Tôn trọng quyền con người, tự do hiệp hội và trả lương thỏa đáng.

Phúc lợi động vật (Animal Welfare)

• Đảm bảo môi trường sống phù hợp cho từng loài thủy sản.
• Giảm thiểu đau đớn, căng thẳng trong quá trình nuôi, vận chuyển, giết mổ.
• Áp dụng phương pháp nhân đạo và không ngược đãi động vật.

Mỗi tiêu chuẩn BAP đều được xây dựng dựa trên 4 trụ cột: An toàn thực phẩm, Môi trường, Phúc lợi động vật, và Trách nhiệm xã hội. Doanh nghiệp có thể chọn áp dụng từng tiêu chuẩn riêng lẻ, hoặc chuỗi liên kết toàn diện (multi-facility certification) để tối đa hóa hiệu quả thương mại và uy tín quốc tế.

✍ Xem thêm: Cấp giấy chứng nhận ISO 22000 | 07 Lợi ích khi triển khai

4. Các tiêu chuẩn trong chứng nhận BAP

Chứng nhận BAP không phải là một tiêu chuẩn đơn lẻ mà là hệ thống các tiêu chuẩn toàn diện, được thiết kế để bao phủ toàn bộ chuỗi giá trị trong ngành thủy sản. Mỗi tiêu chuẩn đều được xây dựng dựa trên bốn trụ cột cốt lõi . Dưới đây là danh sách các tiêu chuẩn chính trong hệ thống chứng nhận BAP:

5. Lợi ích khi áp dụng chứng nhận BAP

Việc đạt được chứng nhận BAP không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp, mà còn tạo ra giá trị bền vững cho cả chuỗi cung ứng thủy sản và người tiêu dùng. Cụ thể:

Tấm vé thông hành giúp tôm thâm nhập vào thị trường Mỹ, EU

• Nâng cao uy tín và chất lượng thương hiệu: Doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm, môi trường, lao động và phúc lợi động vật.
• Mở rộng thị trường xuất khẩu: Chứng nhận BAP là “tấm vé thông hành” giúp sản phẩm dễ dàng thâm nhập các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản – nơi ưu tiên sản phẩm có chứng nhận quốc tế.
• Tăng giá trị và sức cạnh tranh sản phẩm: Sản phẩm được định giá cao hơn nhờ minh bạch nguồn gốc, cam kết đạo đức và chất lượng bền vững.
• Tối ưu hóa quy trình vận hành: Góp phần xây dựng hệ thống quản lý chuyên nghiệp, kiểm soát rủi ro và cải thiện hiệu quả sản xuất.
• Tạo dựng niềm tin với người tiêu dung: Đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về sản phẩm sạch, có trách nhiệm và truy xuất rõ ràng.

✍ Xem thêm: Tại sao phải áp dụng chứng nhận hợp quy thức ăn thuỷ sản?

6. Câu hỏi thường gặp liên quan đến chứng nhận BAP

6.1 Chứng nhận BAP có bắt buộc không?

Chứng nhận BAP không bắt buộc về mặt pháp luật, nhưng trên thực tế có rất nhiều thị trường nhập khẩu lớn yêu cầu chứng nhận BAP như một điều kiện thương mại bắt buộc.

Ví dụ, các chuỗi siêu thị tại Mỹ như Walmart, Whole Foods, Costco đều ưu tiên hoặc chỉ nhập các sản phẩm thủy sản có chứng nhận BAP, ASC hoặc tương đương.

6.2 BAP khác gì so với ASC và GlobalG.A.P?

• BAP (Best Aquaculture Practices): Áp dụng cho toàn bộ chuỗi sản xuất – từ trại giống → trang trại nuôi → nhà máy thức ăn → nhà máy chế biến, bao gồm cả an toàn thực phẩm, môi trường, xã hội và phúc lợi động vật.
• ASC (Aquaculture Stewardship Council): Tập trung chủ yếu vào trại nuôi, đánh giá về quản lý môi trường, xã hội và phúc lợi tại điểm nuôi trồng.

Nói cách khác, BAP toàn diện hơn về phạm vi áp dụng, trong khi ASC chuyên sâu hơn ở khía cạnh môi trường và xã hội tại trang trại. Tùy mục tiêu và đối tượng xuất khẩu, doanh nghiệp có thể chọn tiêu chuẩn phù hợp.

So sánh BAP và các tiêu chuẩn khác

6.3 Thời hạn của chứng nhận BAP là bao lâu?

Chứng nhận BAP có hiệu lực trong vòng 12 tháng kể từ ngày cấp. Doanh nghiệp cần thực hiện đánh giá giám sát định kỳ hàng năm để gia hạn chứng chỉ và duy trì tính liên tục của tiêu chuẩn.

6.4 Doanh nghiệp nhỏ có nên làm chứng nhận BAP không?

Câu trả lời là Có. BAP không chỉ dành cho các tập đoàn lớn – nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam đã thành công khi áp dụng tiêu chuẩn này để:

• Tiếp cận hệ thống phân phối quốc tế
• Tăng giá trị xuất khẩu và khả năng cạnh tranh
• Chuẩn hóa quy trình quản lý từ sớm

Trên đây là nội dung do Vinacontrol CE tổng hợp và cung cấp, với mong muốn hỗ trợ các doanh nghiệp trong ngành thủy sản nắm bắt rõ hơn về hệ thống tiêu chuẩn BAP, từ đó chủ động xây dựng lộ trình đạt chứng nhận phù hợp và hiệu quả. BAP không đơn thuần là một chứng chỉ, mà là một chiến lược nâng tầm giá trị — từ sản phẩm đến thương hiệu. Đó cũng chính là bước đi cần thiết để doanh nghiệp xây dựng uy tín, tăng sức cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

*Đây là bài viết cung cấp thông tin, Vinacontrol CE không hỗ trợ dịch vụ này!