ISO 9001:2026 | Thay đổi gì khác biệt so với ISO 9001:2015

ISO 9001:2026 dự kiến sẽ được ra mắt vào tháng 9/2026, mang đến những thay đổi quan trọng nhất trong lịch sử tiêu chuẩn quản lý chất lượng này. Với hơn 837.000 chứng chỉ trên toàn thế giới, việc hiểu rõ những thay đổi sắp tới không chỉ là nhu cầu mà là yếu tố quyết định sự thành công của doanh nghiệp thời đại số hoá.

1. ISO 9001:2026 là gì?

ISO 9001:2026 là phiên bản thứ 6 của tiêu chuẩn quản lý chất lượng (QMS) được sử dụng rộng rãi nhất thế giới, do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) phát triển. Đây không chỉ là một bản cập nhật mà là cuộc cách mạng trong cách thức doanh nghiệp tiếp cận quản lý chất lượng ở thời đại công nghệ AI phát triển.

ISO 9001:2026 dự kiến ra mắt vào tháng 09/2026

Điểm khác biệt của phiên bản 2026 so với các bản cập nhật trước đây, các bản cập nhật tiền nhiệm chỉ tập trung vào làm rõ yêu cầu hoặc bổ sung một số khái niệm mới. Còn đối với, ISO 9001:2026 đại diện cho sự chuyển mình toàn diện để thích ứng với:

• Kỷ nguyên số hóa: Tích hợp AI, IoT, và Big Data vào quản lý chất lượng
• Trách nhiệm ESG: Đưa phát triển bền vững từ tùy chọn thành yêu cầu bắt buộc
• Kinh tế trải nghiệm: Chuyển từ sản phẩm sang trải nghiệm khách hàng
• Quản trị rủi ro thông minh: Biến thách thức thành cơ hội phát triển

Tầm quan trọng toàn cầu

Theo ISO Survet 2023 Report Results, hiện tại ISO 9001 đã có hơn 837.000 chứng chỉ trên toàn thế giới và 1.249.317 cơ sở được chứng nhận. ISO 9001 là tiêu chuẩn quản lý được áp dụng nhiều nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu doanh nghiệp từ khởi nghiệp đến tập đoàn đa quốc gia trên hơn 170 quốc gia.

ISO 9001 là "hộ chiếu chất lượng" cho xuất khẩu

✍ Xem thêm: Hướng dẫn tích hợp ISO 9001 - ISO 14001 - ISO 45001 | Hỗ trợ từ A-Z

2. Lịch sử phát triển ISO 9001:2026

ISO 9001:2026 lại được xem là bản cập nhật quan trọng nhất từ trước đến nay, khác biệt hoàn toàn so với các phiên bản trước đây vốn thường mang tính kỹ thuật hoặc làm rõ khái niệm, quá trình hình thành ISO 9001:2026 kéo dài tới 36 tháng và trải qua nhiều bước ngoặt mang tính chiến lược.

Hãy cùng điểm lại 3 giai đoạn chính trong quá trình hình thành bản dự thảo ISO 9001:2026 dưới đây.

Giai đoạn 1: Đánh giá và quyết định (2020–2023)

Tháng 07–12/2020 – Khảo sát toàn cầu quy mô lớn:

• 8.397 phản hồi từ 149 quốc gia;
• 42% không muốn thay đổi ngay;
• 37% ủng hộ việc sửa đổi

Tháng 05/2021 – Quyết định giữ nguyên tiêu chuẩn:

• Lần đầu ISO chọn không sửa đổi ISO 9001;
• Quyết định dựa trên kết quả khảo sát & đánh giá nội bộ

Tháng 07/2023 – Đảo ngược quyết định:

• 78/81 cơ quan tiêu chuẩn quốc gia bỏ phiếu đồng thuận sửa đổi;
• ISO ghi nhận “đa số đáng kể” yêu cầu nâng cấp tiêu chuẩn ngay lập tức

Giai đoạn 2: Phát triển nội dung (2023–2025)

Tháng 12/2023 – Khởi động dự án tại London:

• 81 chuyên gia từ 46 quốc gia tham gia;
• Xác lập phạm vi và mục tiêu sửa đổi ISO 9001

Tháng 04/2024 – Dự thảo đầu tiên bị từ chối:

• Không đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của Ban Thư ký ISO;
• Yêu cầu xây dựng Committee Draft 2 (CD2)

Tháng 09/2024 – Gia hạn thời gian phát triển:

• Tăng từ 24 tháng lên 36 tháng;
• Thêm một vòng dự thảo CD2 để đảm bảo chất lượng nội dung

Giai đoạn 3: Hoàn thiện và công bố (2025–2026)

Tháng 06/2025 – Công bố Dự thảo Tiêu chuẩn Quốc tế (DIS):

• Mở rộng tham vấn công chúng toàn cầu;
• Cho phép phản hồi trong vòng 60–90 ngày

Tháng 09/2026 – Công bố chính thức ISO 9001:2026: Bản chính thức được phát hành

Timeline triển khai ISO 9001:2026

✍ Xem thêm: ISO điện tử | Các phần mềm ứng dụng triển khai ISO điện tử tại doanh nghiệp

3. 05 thay đổi cốt lõi trong ISO 9001:2026

3.1 Chuyển Đổi Số và Tích Hợp AI

Điều Mới: ISO 9001:2026 sẽ có yêu cầu cụ thể về xác thực phần mềm dùng cho giám sát và đo lường. Điều này có nghĩa là các hệ thống AI, IoT sensors, và analytics tools phải được validate để đảm bảo độ chính xác.

Ứng dụng AI kiểm tra chất lượng sản phẩm real-time

3.2 ESG và Phát Triển Bền Vững

Yêu Cầu Mới: Frank Bünting, thành viên ISO TC 176/SC2, xác nhận rằng ngoài biến đổi khí hậu đã được đưa vào Điều khoản 4 (4.1 và 4.2), sẽ không có thêm yêu cầu tính bền vững khác. Tuy nhiên, điều này đã đủ để tạo ra tác động lớn.

3.3 Quản Lý Rủi Ro Tiến Hóa

Từ Phòng Ngừa Đến Tối Ưu: Giáo sư Patricia Adam, thành viên Task Group 4 "Risk", nhấn mạnh rằng ISO 9001:2026 sẽ không chỉ xác định rủi ro mà còn biến chúng thành cơ hội.

Quản lý rủi ro ISO 9001:2026: Xác định → Đánh giá → Tối ưu → Biến thành cơ hội

Giáo sư Patricia Adam – Người đóng góp trực tiếp vào nội dung về phân biệt và tối ưu rủi ro tại các mục 6.1.2 và 6.1.3 của ISO 9001:2026

3.4 Văn hóa chất lượng trở thành yêu cầu

Thay Đổi Lớn: Lần đầu tiên, ISO 9001 sẽ có yêu cầu chính thức về việc ban lãnh đạo phải "thúc đẩy văn hóa chất lượng và hành vi đạo đức". Đây không còn là khuyến nghị mà là yêu cầu.

3.5 Trải nghiệm khách hàng toàn diện

Mở Rộng Phạm Vi: Thay vì chỉ đo "sư hài lòng của khách hàng", ISO 9001:2026 yêu cầu theo dõi toàn bộ "trải nghiệm của khách hàng" từ nhận thức đến vận hành.

✍ Xem thêm: Quy trình cấp chứng nhận ISO 9001:2015 | Hỗ trợ từ A-Z

4. Thách thức và Cơ hội khi triển khai ISO 9001:2026 tại Việt Nam

4.1 Thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam

Việc áp dụng ISO 9001:2026 tại Việt Nam không đơn thuần là cập nhật vài thủ tục, mà là một cuộc chuyển đổi sâu rộng – từ tư duy quản lý đến nền tảng công nghệ. Những thách thức chính bao gồm:

• Năng lực chuyển đổi số còn hạn chế: Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa có hệ thống phần mềm quản lý phù hợp, cũng chưa sẵn sàng tích hợp AI, IoT hoặc phân tích dữ liệu vào quy trình.

• Thiếu kiến thức và công cụ ESG: Dù biến đổi khí hậu được nhấn mạnh trong tiêu chuẩn mới, phần lớn doanh nghiệp vẫn còn lúng túng trong việc đo lường và chứng minh tác động ESG.
• Văn hóa chất lượng chưa được định hình rõ: Tư duy “làm cho xong”, “xử lý sự cố” vẫn còn phổ biến, thay vì chủ động phòng ngừa và cải tiến.
• Nguồn lực triển khai hạn chế: Đội ngũ chuyên trách ISO thường mỏng, ngân sách đào tạo và tư vấn còn thấp, dẫn đến triển khai nửa vời.
• Quản lý thiếu hệ thống: Nhiều doanh nghiệp vận hành theo kiểu phản ứng tức thời, chưa có sự liên kết giữa mục tiêu chất lượng và định hướng chiến lược dài hạn.

4.2 Cơ hội lớn từ ISO 9001:2026 cho doanh nghiệp Việt Nam

Mặc dù nhiều thách thức, việc triển khai ISO 9001:2026 cũng mở ra nhiều cơ hội nếu được chuẩn bị kỹ:

Tài chính xanh đang dần trở thành công cụ không thể thiếu tại Việt Nam để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển bền vững,

• Tiếp cận thị trường toàn cầu dễ dàng hơn: Các yêu cầu về ESG, AI, climate change trong ISO 9001:2026 giúp doanh nghiệp sẵn sàng cho thị trường xuất khẩu và chuỗi cung ứng quốc tế.
• Tăng năng lực quản trị rủi ro và đổi mới: Doanh nghiệp không chỉ nhận diện rủi ro, mà còn biết cách chuyển hóa thành cơ hội để tối ưu quy trình.
• Nâng cao hình ảnh thương hiệu và niềm tin khách hàng: Việc chú trọng “trải nghiệm khách hàng” và văn hóa chất lượng sẽ giúp doanh nghiệp giữ chân và thu hút khách hàng trung thành.
• Thu hút đầu tư và hợp tác: Các đối tác FDI và nhà đầu tư ngày càng ưu tiên những doanh nghiệp có hệ thống quản lý chất lượng bài bản, minh bạch và cập nhật.
• Cơ hội tiếp cận tài chính xanh và chính sách hỗ trợ: Các tổ chức tài chính và chính phủ đang hướng ưu đãi về vốn, thuế cho các doanh nghiệp có cam kết bền vững và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.

✍ Xem thêm: Quy trình kiểm soát hồ sơ ISO 9001 | Hướng dẫn viết quy trình

5. Doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì?

• Rà soát và đánh giá hệ thống quản lý hiện tại: Xác định khoảng cách so với ISO 9001:2026 – đặc biệt các yêu cầu mới.
• Lập kế hoạch chuyển đổi số phù hợp tiêu chuẩn: Đảm bảo phần mềm, công cụ đo lường, phân tích dữ liệu được xác thực và sử dụng đúng mục đích.
• Đào tạo nội bộ bài bản: Cả lãnh đạo và nhân viên cần hiểu rõ vai trò của mình trong việc thực thi hệ thống chất lượng mới – từ văn hóa đến công nghệ.
• Xây dựng văn hóa chất lượng và đạo đức từ bên trong: Tích hợp vào KPI, chính sách nhân sự, và truyền thông nội bộ.
• Chủ động cập nhật và tham gia đào tạo ISO 9001:2026: Kết nối với chuyên gia, đơn vị chứng nhận, hội thảo chuyên ngành để không bị tụt hậu.

Với lộ trình chuyển đổi dự kiến 3 năm, doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội vàng để thích nghi sớm, xây dựng lợi thế vượt trội. Những tổ chức chủ động đánh giá hệ thống hiện tại, đầu tư đúng hướng và xây dựng văn hóa chất lượng từ bên trong sẽ là những người dẫn đầu khi ISO 9001:2026 chính thức có hiệu lực.

Trên đây là những thông tin về ISO điện tử và cách triển khai chuẩn. Mọi thắc mắc liên quan đến quy trình ISO 9001 và yêu cầu dịch vụ ISO 9001 khác, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Vinacontrol CE qua Hotline 1800.6083 email vnce@vnce.vn hoặc chat ngay với chuyên viên để được tư vấn miễn phí và hỗ trợ tốt nhất!