Xuất khẩu gỗ ở Việt Nam có tín hiệu khả quan

Năm 2016, với kim ngạch xuất khẩu đạt gần 742 triệu USD, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ tư của ngành gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam. Năm 2017, khi EVFTA chuẩn bị được thông qua, xuất khẩu gỗ, đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ Việt Nam vào EU được dự báo rất khả quan.

Số liệu từ Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2016, kim ngạch xuất khẩu (XK) gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam trị giá gần 7 tỷ USD với kim ngạch XK qua các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đạt 741,8 triệu USD, đứng sau Hoa Kỳ, Nhật Bản và Trung Quốc.
Theo Bộ NN&PTNT, XK gỗ và sản phẩm gỗ tháng 5/2017 ước đạt 513 triệu USD, đưa khối lượng XK ngành này 5 tháng đầu năm 2017 lên 2,9 tỷ USD, tăng 9,9% so với cùng kỳ năm 2016. Trong đó, thị trường EU chiếm khoảng 10% nhưng có tiềm năng tăng trưởng mạnh.

Cơ hội rộng mở

Bà Bùi Thị Thanh An – Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), nhận định: “Sự kiện EVFTA (dự kiến) có hiệu lực vào đầu năm 2018 sẽ là động lực thúc đẩy phát triển ngành gỗ, sản phẩm gỗ, thủ công mỹ nghệ tại thị trường châu Âu trong năm 2017”.

Bên cạnh đó, Hiệp định Đối tác tự nguyện về thực thi lâm luật, quản trị rừng, thương mại gỗ và sản phẩm gỗ (VPA/FLEGT) vừa được ký tắt vào tháng 5/2017 cũng sẽ là động lực của ngành gỗ năm 2017.

Mặc dù những biến động chính trị tại EU sẽ khiến việc XK sang thị trường này gặp khó khăn hơn nhưng với việc giảm thuế khá sâu, hiệp định này được kỳ vọng sẽ giúp tăng sức cạnh tranh của đồ gỗ XK sang EU.

Bà Miriam Garcia Ferrer – Tham tán thứ nhất, Phó trưởng Ban Kinh tế thương mại, đại diện Phái đoàn EU tại Việt Nam, cho rằng: “EVFTA và VPA/FLEGT sẽ tạo điều kiện tốt cho đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ thâm nhập sâu hơn vào thị trường EU. Theo lộ trình, thuế đối với sản phẩm đồ gỗ giảm 0 – 10%, sản phẩm nội thất giảm 2,7 – 5,7%, đây sẽ là lợi thế lớn khi EVFTA có hiệu lực”.

Hiện tại, trong khối ASEAN mới có Việt Nam và Singapore ký kết hiệp định thương mại với EU. Vì vậy, gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam sẽ có lợi thế rất lớn về canh tranh thị trường. “Thời gian tới, các hoạt động thương mại giữa Việt Nam – EU sẽ tăng gấp đôi. Vì vậy, doanh nghiệp (DN) Việt Nam cần triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại mà không cần đợi đến khi hiệp định thương mại có hiệu lực mới bắt tay kết nối”, bà Miriam Garcia Ferrer khuyến nghị. Với động lực từ các FTA, ngành gỗ Việt Nam đặt mục tiêu năm 2017 đạt kim ngạch trên 7,5 tỷ USD, tương đương mức tăng trưởng 8 – 10%.

Ông Nguyễn Tôn Quyền – Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Vifores), nhận định: “Để đạt mục tiêu này, ngành gỗ Việt Nam cần hai giải pháp lớn. Thứ nhất, cần có chính sách ưu tiên phát triển mặt hàng ván nhân tạo vì đây là sản phẩm sử dụng gỗ rừng trồng trong nước và nhiều DN nội có đủ điều kiện, công nghệ để sản xuất. Thứ hai, cần phát huy tối đa tiềm năng từ các thị trường truyền thống như châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Quốc, đồng thời đa dạng hóa thị trường XK, hướng tới những thị trường mới tiềm năng như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Trung Đông…”.

DN cần chớp thời cơ

Tiềm năng rất lớn nhưng theo các chuyên gia kinh tế, EU là thị trường vô cùng “khó tính”, với những “hàng rào” kỹ thuật nghiêm ngặt, đòi hỏi DN Việt Nam phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Bà Miriam Garcia Ferrer cho rằng các DN Việt Nam cần chú ý nâng tầm thương hiệu, mẫu mã, đặc trưng, bản sắc riêng cũng như tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về môi trường, lao động và tính hợp pháp của nguồn nguyên liệu sản xuất.
“Khách hàng châu Âu rất quan tâm đến các điều kiện để sản xuất sản phẩm như môi trường, lao động, công nghệ… Nếu đáp ứng đầy đủ những tiêu chí này, cơ hội vào thị trường EU là rất lớn”, ông Gellert Horvath nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia, khi các FTA được thông qua, EU sẽ yêu cầu DN XK phải đáp ứng mã hàng hóa, chứng minh rõ nguồn gốc xuất xứ, bảo đảm gỗ hợp pháp. Vì vậy, các DN cần đặc biệt chú ý đến yêu cầu này.
Ngoài ra, “độ vênh” giữa DN nội và DN FDI cũng đang ở mức cao. Trong tổng kim ngạch XK gần 741,8 triệu USD năm 2016, DN FDI chiếm tới 60%. Do đó, đòi hỏi DN nội cần có chiến lược thâm nhập thị trường EU tốt hơn.
Trên thực tế, các DN chế biến gỗ đang nỗ lực cải tiến. Theo ghi nhận của Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp.HCM (HAWA), nhiều DN có sự đầu tư nhiều hơn cho thiết kế cũng như trang bị thêm công nghệ mới.
Nhiều DN chế biến gỗ ở Đồng Nai, Bình Dương và Tp.HCM xây dựng thêm nhà xưởng, đầu tư máy móc mới để nâng công suất thêm 20 – 30%. Có DN còn tăng diện tích nhà xưởng và công suất lên gấp đôi.
Tính liên kết giữa các DN chế biến gỗ, đặc biệt các DN nhỏ và vừa, cùng các DN thiếu hụt nguyên liệu cũng là điểm yếu cần khắc phục của DN gỗ Việt Nam để đạt được những kỳ vọng trong năm 2017 và các năm tới.